Διακεκριμένο μέλος του ΙΤΕ Επικεφαλής του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου - Υπολογιστή (HCI) Επικεφαλής του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης Καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο Κρήτης
Ινστιτούτο Πληροφορικής (ICS)Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας
Νικολάου Πλαστήρα 100, Βασιλικά Βουτών Τ.Κ 70013, Ηράκλειο Κρήτης Τ.Θ 1385
Τηλέφωνο: +30 2810 391741 FAX: +30 2810 391799 Κινητό: : +30 6947 000176 E-mail: csATics.forth.gr
Ο Κωνσταντίνος Στεφανίδης, Καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, είναι Ιδρυτής και Επικεφαλής του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου – Υπολογιστή και του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής (ΙΠ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Έχει υπηρετήσει ως Διευθυντής του ΙΠ-ΙΤΕ (2004-2016), ενώ από τον Δεκέμβριο 2016 είναι Διακεκριμένο Μέλος του ΙΤΕ.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι πρωτοβουλίες και οι ερευνητικές δραστηριότητες του Ιδρυτή και Επικεφαλής του Εργαστηρίου HCI, Καθηγητή Κωνσταντίνου Στεφανίδη, έχουν συνεισφέρει ενεργά στην εξέλιξη της Έρευνας και Ανάπτυξης στον ευρύτερο διεπιστημονικό τομέα της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου Υπολογιστή, για τη δημιουργία μιας «Κοινωνίας της Πληροφορίας για Όλους» που αναδεικνύει τη συμπερίληψη και προωθεί τη θετική επίδραση των νέων τεχνολογιών στην κοινωνία.
Παρακάτω παρατίθενται μερικές από τις σημαντικότερες δραστηριότητές του κατά τα τελευταία 35 χρόνια.
I. Το Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης και η Κτηριακή (Ερευνητική) Υποδομή
Το 2004 ο κ. Στεφανίδης ίδρυσε και έκτοτε ηγείται του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του ΙΠ-ΙΤΕ. Πρόκειται για ένα μακροπρόθεσμο, οριζόντιο, διεπιστημονικό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, με στόχο τη δημιουργία και εφαρμογή πρωτοποριακών ανθρωποκεντρικών τεχνολογιών και τη δημιουργία μιας πλατφόρμας για συνεργατική έρευνα προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και μελέτης συναφών τεχνολογιών, καθώς και της αξιολόγησης των επιπτώσεών τους τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Επιπλέον επιδίωξη του Προγράμματος είναι να παρουσιάσει τις δυνατότητες, την προστιθέμενη αξία και τα οφέλη αυτών των τεχνολογιών στις διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής.
Ο κύριος στόχος αυτής της ερευνητικής κατεύθυνσης είναι να μελετήσει τις τεχνολογίες Διάχυτης και Τεχνητής Νοημοσύνης και την εφαρμογή τους σε συνθήκες της καθημερινής ζωής, ακολουθώντας τις προσεγγίσεις της Ανθρωποκεντρικής Σχεδίασης και της Καθολικής Πρόσβασης. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, οι άνθρωποι προσαρμόζονταν συνεχώς στο περιβάλλον τους, προκειμένου να επιβιώσουν, αλλά και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Σήμερα, οι τεχνολογίες Διάχυτης Νοημοσύνης έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ευφυή περιβάλλοντα, ικανά να προσαρμόζονται στις ανθρώπινες ανάγκες προενεργώντας για αυτούς, καθώς και να εξυπηρετούν τους στόχους και τις επιθυμίες τους, στο πλαίσιο διαφόρων δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, ενσωματώνοντας αισθητήρες, επεξεργαστική ισχύ, μηχανισμούς συλλογιστικής, εγκαταστάσεις δικτύωσης, εφαρμογές και υπηρεσίες, ψηφιακό περιεχόμενο και ενεργοποιητές, και όλα αυτά κατανεμημένα στο περιβάλλον. Το βασικό όραμα είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων μέσω της δημιουργίας και της παροχής ασφαλών, αποτελεσματικών και φιλικών προς τον χρήστη τεχνολογιών, οι οποίες υποστηρίζουν και καλύπτουν τις ανάγκες του κάθε χρήστη, με απρόσκοπτο, διακριτικό και «αόρατο» τρόπο.
Ο κ. Στεφανίδης επιβλέπει την ανάπτυξη νέων πλαισίων και μεθόδων ανάπτυξης λογισμικού για τη δημιουργία εφαρμογών, υπηρεσιών, προϊόντων και διαδραστικών συστημάτων που στοχεύουν στην παροχή φυσικής, διαισθητικής και υψηλής ποιότητας αλληλεπίδρασης με Ευφυή Περιβάλλοντα, μέσω μιας ποικιλίας συσκευών εισόδου/εξόδου και τεχνικών αλληλεπίδρασης. Οι τεχνολογικές λύσεις που αναπτύσσονται υιοθετούν διεπιστημονικές προσεγγίσεις και ενσωματώνουν την αναγνώριση και την παρακολούθηση της αλληλεπίδρασης του χρήστη με το περιβάλλον, την κατανεμημένη επεξεργασία, τους μηχανισμούς συλλογιστικής, τα δίκτυα υπολογιστών, τα δίκτυα αισθητήρων και ενεργοποιητών και τις τεχνικές πολυτροπικής αλληλεπίδρασης. Επιβλέπει επίσης μελέτες που αποσκοπούν στην αξιολόγηση των επιπτώσεων αυτών των τεχνολογιών μεμονωμένα αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας, καθώς και στην ανάδειξη των δυνατοτήτων και των πλεονεκτημάτων αυτών των τεχνολογιών σε διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής.
Οι ερευνητικές δραστηριότητες διεξάγονται στο κτήριο Διάχυτης Νοημοσύνης, μια Ερευνητική Υποδομή που κατασκευάστηκε υπό την επίβλεψή του με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχει χαρακτηριστεί ως εμβληματικό έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περιλαμβάνει χώρους προσομοίωσης (πειραματικά περιβάλλοντα μικρής κλίμακας που προσομοιώνουν ρεαλιστικές συνθήκες της καθημερινής ζωής) κατάλληλους για την ανάπτυξη και την αξιολόγηση καινοτόμων εφαρμογών και διαδραστικών συστημάτων. Συγκεκριμένα στο κτήριο υπάρχουν: ένα σπίτι, μια αίθουσα διδασκαλίας, ένας χώρο αναψυχής, μια έκθεση, ένα θερμοκήπιο και ένα "λευκό δωμάτιο". Η υποδομή κάθε χώρου αποτελείται από έναν συνδυασμό σύγχρονου εξοπλισμού που διατίθεται στην αγορά και εξειδικευμένων αντικειμένων που ενισχύονται τεχνολογικά μέσω ειδικού υλικού και εξειδικευμένου λογισμικού -που είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή του χώρου προσομοίωσης σε ένα ολοκληρωμένο ευφυές περιβάλλον, προσαρμόσιμο στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε χρήστη αλλά και στο πλαίσιο χρήσης. Συνεπώς, οι ολοκληρωμένες πιλοτικές λύσεις μπορούν να δοκιμαστούν σε εργαστηριακό περιβάλλον (in vitro), πριν μεταφερθούν και εφαρμοστούν σε πραγματικά περιβάλλοντα στο πεδίο (in vivo).
II. Συντόνισε και επιμελήθηκε τη συγγραφή Λευκών Βίβλων που δημοσιεύτηκαν στη διεθνή βιβλιογραφία ως συστάσεις πολιτικής για την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη προς μια «Κοινωνία της Πληροφορίας για Όλους» και αξιοποιήθηκαν από διεθνείς οργανισμούς, κρατικούς φορείς και τη βιομηχανία:
III. Στο πλαίσιο των πρόσφατων ερευνητικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου στο πεδίο της Ανθρωποκεντρικής Σχεδίασης τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, συνεισέφερε ενεργά στη συγγραφή της Λευκής Βίβλου:
IV. Υπήρξε συνιδρυτής του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας (EDeAN) και ο ιδρυτής του αντίστοιχου Εθνικού Δικτύου GR-DeAN. Ήταν επίσης ο Αρχισυντάκτης της Λευκής Βίβλου που σκιαγράφησε τον οδικό χάρτη για μελλοντικές ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες αναφορικά με τον στόχο της «Σχεδίασης για Όλους», την ψηφιακή προσβασιμότητα και την ένταξη των ατόμων με αναπηρία και των ηλικιωμένων στην «Κοινωνία της Πληροφορίας και της Γνώσης»:
V. Έχει δημοσιεύσει συνολικά πάνω από 800 άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά διεθνών συνεδρίων και ημερίδων, κεφάλαια σε εγκυκλοπαίδειες, handbooks, συλλογικούς τόμους, κλπ.
VI. Έχει πρωταγωνιστήσει στη συγκρότηση και ανάπτυξη (nurturing) της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας στην περιοχή της Σχεδίασης για Όλους (Design for All) και της Καθολικής Πρόσβασης (Universal Access), στο πλαίσιο του διεπιστημονικού τομέα της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου – Υπολογιστή (Human–Computer Interaction), μέσω σειράς πρωτοβουλιών, όπως:
VII.Έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση ερευνητικής πολιτικής σε Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο:.
Συνέβαλε ενεργά στη διαμόρφωση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) για την Έρευνα και Ανάπτυξη στο πλαίσιο της Κοινωνίας της Πληροφορίας, είτε ως μέλος ομάδων εμπειρογνωμόνων της ΕΕ, είτε ως Εθνικός Εκπρόσωπος σε Διαχειριστικές Επιτροπές διαδοχικών Προγραμμάτων-Πλαισίων για τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ).
Ειδικότερα στον τομέα της Καθολικής Πρόσβασης, οι μελέτες της Ομάδας Εργασίας του ERCIM «Διεπαφές για Όλους», του Διεθνούς Επιστημονικού Φόρουμ «Προς μια Κοινωνία της Πληροφορίας για Όλους» που ίδρυσε και συντόνισε, είχαν επηρεάσει καθοριστικά την ερευνητική πορεία και τα χρηματοδοτούμενα προγράμματα, τόσο από πλευράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (COM(1999) 687 final) και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (eEurope: an Information Society for All, Lisbon, 2000) όσο και από πλευράς του National Science Foundation (nsf03612 Universal Access | NSF).
Διετέλεσε Επιστημονικός Υπεύθυνος και Συντονιστής του Ευρωπαϊκού έργου INTERLINK (2006-2009) εκπροσωπώντας το ERCIM-EEIG, στο οποίο συμμετέχει το ΙΠ-ΙΤΕ. Το έργο αυτό είχε αναλύσει, με ανθρωποκεντρική προσέγγιση, τις μελλοντικές ερευνητικές προκλήσεις στα «συστήματα εντατικής ανάπτυξης και νέα υπολογιστικά περιβάλλοντα», στα «διάχυτα υπολογιστικά και επικοινωνιακά συστήματα», και στα «ευφυή και γνωσιακά συστήματα», οριοθετώντας στους αναδυόμενους αυτούς τομείς μια ερευνητική ατζέντα για διεθνείς συνεργασίες.
VIII. Συμμετείχε ως Μέλος Επιτροπών Εμπειρογνωμόνων σε Διεθνείς Οργανισμούς:
IX. Συνεισέφερε στην εισαγωγή του διεπιστημονικού τομέα της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή (HCI) στην Πανεπιστημιακή εκπαίδευση:
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οργάνωσε τη διδασκαλία των πρώτων μαθημάτων στο επιστημονικό πεδίο της Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου - Υπολογιστή (Human - Computer Interaction) σε ελληνικά Πανεπιστήμια (Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ). Έκτοτε, η διεπιστημονική αυτή περιοχή αναγνωρίστηκε ως εξαιρετικά σημαντική και δυναμικά εξελισσόμενη, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς (διδάσκονται συναφή μαθήματα σε όλα τα Τμήματα Πληροφορικής, σε πολλά ως υποχρεωτικά). Στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης, στον τομέα αυτό, διδάσκονται ανελλιπώς μέχρι σήμερα δύο προπτυχιακά μαθήματα και ένα μάθημα σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Έχει επιβλέψει πλήθος διδακτορικών διατριβών (16), μεταπτυχιακών εργασιών (67) και διπλωματικών εργασιών (123) στον τομέα αυτό.
Κατά την τελευταία δεκαετία, είναι ο υπεύθυνος Καθηγητής για το Summer School on ‘Human Computer Interaction’ που διοργανώνεται ετησίως από το ΙΠ-ΙΤΕ για φοιτητές του Πανεπιστημίου York του Καναδά.
X. Προσκλήθηκε ως Distinguished Lecturer σε Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, στο πλαίσιο "Ομιλιών από Διακεκριμένους Επιστήμονες":
XI. Έχει προσκληθεί ως κύριος ομιλητής σε μεγάλα διεθνή συνέδρια
XII. Σε αναγνώριση της συνεισφοράς του έχει λάβει διεθνή βραβεία και διακρίσεις:
XIII. Έχει αναλάβει σημαντικές διοικητικές θέσεις:
XIV. Προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει υπηρεσίες στην πολιτεία και στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα, ως:
XV. Επιβλέπει ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα:
Από το 1988, διετέλεσε Επιστημονικός Υπεύθυνος της συμμετοχής του ΙΠ-ΙΤΕ σε άνω των 180 έργων που χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από εθνικά προγράμματα και τη διεθνή βιομηχανία.
Α. Επιστημονικός Υπεύθυνος της συμμετοχής του ΙΠ-ΙΤΕ στα ακόλουθα τρέχοντα ερευνητικά έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
Β. Επιστημονικός Υπεύθυνος σε τρέχοντα Ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα εθνικής, περιφερειακής και τοπικής εμβέλειας