Σχετικά με το HCI
 |
Οι ερευνητικές δραστηριότητες του Εργαστηρίου στοχεύουν στη δημιουργία καινοτόμων τεχνολογικών πλαισίων, μεθόδων, εργαλείων και τεχνικών που υποστηρίζουν τη σχεδίαση και την ανάπτυξη αλληλεπιδραστικών εφαρμογών και υπηρεσιών ώστε αυτές να είναι προσβάσιμες, εύχρηστες και φιλικές προς «όλους» (καλύπτοντας τις ανάγκες όσο το δυνατόν περισσότερων ομάδων δυνητικών χρηστών). Παράλληλα, μελετά την Εμπειρία Χρήστη (User Experience - UX) διαδραστικών συστημάτων, εστιάζοντας στη βαθιά κατανόηση των αναγκών, επιθυμιών, ικανοτήτων και περιορισμών των χρηστών και λαμβάνοντας υπόψη το πεδίο εφαρμογής και πλαίσιο χρήσης (context of use). Επικοινωνία: |
Έρευνα & Ανάπτυξη
Η Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Υπολογιστή είναι ο διεπιστημονικός κλάδος που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι «επικοινωνούν» με τα υπολογιστικά συστήματα. Το Εργαστήριο Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου - Υπολογιστή [Human - Computer Interaction (HCI) Laboratory] του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ (ΙΠ-ΙΤΕ) ιδρύθηκε το 1988 από τον Επικεφαλής του, Καθηγητή Κωνσταντίνο Στεφανίδη, και έκτοτε αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κέντρο αριστείας που διεξάγει πρωτοποριακή βασική και εφαρμοσμένη έρευνα για τη σχεδίαση και την ανάπτυξη τεχνολογιών αλληλεπίδρασης.
Βασικός στόχος του Εργαστηρίου είναι να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας συμπεριληπτικής (inclusive) κοινωνίας που υποστηρίζει τις καθημερινές ανάγκες όλων των πολιτών, μέσω κατάλληλων τεχνολογικών παρεμβάσεων που οδηγούν σε εύχρηστες και καθολικά προσβάσιμες ψηφιακές εφαρμογές και υπηρεσίες. Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται βασίζεται στις αρχές της Καθολικής Πρόσβασης (Universal Access) και της Σχεδίασης για Όλους (Design for All). Το Εργαστήριο έχει πρωταγωνιστήσει διεθνώς στην υποστήριξη της ισότιμης συμμετοχής και κοινωνικό-οικονομικής ένταξης των ατόμων με αναπηρία σε μια Κοινωνία της Πληροφορίας για Όλους (Information Society for All).
Τα ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα του Εργαστηρίου, κατά τη δεκαετία του 1990, συνεισέφεραν στην προσπάθεια προτυποποίησης της προσβασιμότητας διαδραστικών εφαρμογών και υπηρεσιών τηλεματικής, όπως στο πλαίσιο του ISO 9241 TC 159 / WG 5 / SC 4 - Software Ergonomics, καθώς και στις πρώιμες προσπάθειες για την ανάπτυξη de facto Standards υπό τη μορφή παροχής οδηγιών προσβασιμότητας για τον Παγκόσμιο Ιστό του World Wide Web Consortium (W3C), στο πλαίσιο του Web Accessibility Initiative – WAI. Οι μέθοδοι και τα εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί από το Εργαστήριο, έχουν κατά καιρούς υιοθετηθεί και χρησιμοποιηθεί από ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα για εκπαιδευτικούς, επιμορφωτικούς και ερευνητικούς σκοπούς και έχουν επηρεάσει τη βιομηχανία που ασχολείται με τη συμμετοχική σχεδίαση και ανάπτυξη διεπαφών χρήστη, η οποία έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιοποίησή τους.
Το 2004 ο Επικεφαλής του Εργαστηρίου ίδρυσε και έκτοτε συντονίζει τη λειτουργία του οριζόντιου Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης [Ambient Intelligence (ΑmΙ) Program] του ΙΠ-ΙΤΕ, το οποίο αποτελεί ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης, με την κατά περίπτωση συμμετοχή κι άλλων Εργαστηρίων του ΙΠ. Κύριος στόχος της Διάχυτης Νοημοσύνης είναι η ενσωμάτωση αλληλεπιδραστικών τεχνολογιών σε φυσικά αντικείμενα και (ηλεκτρονικό) εξοπλισμό τού περιβάλλοντος χώρου, με τρόπο «αόρατο» για τον χρήστη, επαυξάνοντας τη λειτουργικότητά τους. Στο πλαίσιο αυτό, στο Εργαστήριο αναπτύσσονται εφαρμογές, βασισμένες στην ανθρωποκεντρική προσέγγιση και ενσωματώνονται τεχνολογίες που υποστηρίζουν, την αναγνώριση, παρακολούθηση και υποβοήθηση ανθρώπινων δραστηριοτήτων, την πολυτροπική αλληλεπίδραση με το τεχνολογικό περιβάλλον, καθώς και την υπολογιστική συλλογιστική και εξαγωγή συμπερασμάτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της Εμπειρίας Χρήστη (User Experience - UX) και την παροχή πρωτότυπων μορφών αλληλεπίδρασης. Επιπλέον, μελετώνται τα πλεονεκτήματα και γενικότερα οι επιπτώσεις των τεχνολογιών αυτών στον άνθρωπο και στην καθημερινότητά του σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς και στη σχεδίαση ευφυών προσβάσιμων περιβαλλόντων. Στην κατεύθυνση αυτή, το Εργαστήριο έχει δημιουργήσει μια σειρά πρωτότυπων διαδραστικών συστημάτων (που αφορούν στους τομείς Τέχνες και Πολιτισμός, Εκπαίδευση, Υγεία, Σπίτι, Εργασιακό Περιβάλλον, Γεωργία, Εμπόριο και Διαφήμιση, Αναψυχή και Ψυχαγωγία), τα οποία αξιοποιούν τεχνολογίες αιχμής και συνδυάζουν την ψυχαγωγία με την πληροφόρηση και την εκπαίδευση και υποστηρίζουν με ποικίλους τρόπους την απλή, φιλική και φυσική διάδραση.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης ο Επικεφαλής του Εργαστηρίου ανέλαβε την πρωτοβουλία και ηγήθηκε των προσπαθειών του ΙΠ-ΙΤΕ για την κατασκευή κτιριακής υποδομής 3.000 τ.μ. για την υποστήριξη της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης στον συγκεκριμένο τομέα. Στην υποδομή αυτή δημιουργήθηκαν χώροι προσομοίωσης «ευφυών» περιβαλλόντων για πρωτοποριακές, διεπιστημονικές και διαθεματικές δράσεις, σε διάφορες περιοχές εφαρμογών (έξυπνο σπίτι, έξυπνη τάξη, έξυπνο γραφείο, έξυπνο μουσείο, έξυπνο χώρο διασκέδασης, έξυπνο κήπο, κλπ). Αυτή η μοναδική στην χώρα μας εγκατάσταση, η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2012, υπόκειται σε συνεχή ανάπτυξη και επέκταση, με όραμα να καταστεί μακροπρόθεσμα και πόλος έλξης για διεθνείς συνεργασίες. Ένας άλλος άξονας, παράλληλος με τις ενδο-εργαστηριακές (in vitro) δραστηριότητες, είναι οι αντίστοιχες δράσεις πεδίου (in vivo) που έχουν ως στόχο τη σύνδεση με την κοινωνία, σε συνεργασία με διάφορους οργανισμούς και φορείς. Στις δράσεις αυτές, διαφορετικές ομάδες-στόχου του πληθυσμού εμπλέκονται ενεργά στη μεθοδολογία και στον κύκλο ανάπτυξης εφαρμογών και υπηρεσιών, μέσω της Συμμετοχικής Σχεδίασης και της Αξιολόγησης από τους τελικούς χρήστες των εγκατεστημένων συστημάτων, κατά τη φάση της πιλοτικής τους λειτουργίας.
Από το 2018, το Εργαστήριο έχει επεκτείνει τις ερευνητικές και αναπτυξιακές του δραστηριότητες εντάσσοντας σε αυτές τον τομέα των Γραφικών Υπολογιστή, με εστίαση σε τρεις κύριες κατευθύνσεις που αποτελούν βασικά συστατικά για νέες αλληλεπιδραστικές εμπειρίες σε εικονικά και επαυξημένα περιβάλλοντα: (α) γραφικά υψηλής πιστότητας με ρεαλιστικό φωτισμό και κίνηση χαρακτήρων, (β) γεωμετρικά μαθηματικά μοντέλα γραφικών, και (γ) ενσωμάτωση μηχανισμών παιχνιδιού καθώς και ρεαλιστική αίσθηση παρουσίας σε εικονικά περιβάλλοντα.
Παράλληλα, από το 2018, οι ερευνητικές δραστηριότητες του Εργαστηρίου περιλαμβάνουν και το πεδίο της Ανθρωποκεντρικής Σχεδίασης τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης, μια σύγχρονη ερευνητική κατεύθυνση που επιδιώκει την αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινή ζωή, προάγοντας τη χρηστικότητα των τεχνολογιών αυτών, αλλά και μεριμνώντας ταυτόχρονα για την ανάπτυξη μιας ‘ηθικής’ Τεχνητής Νοημοσύνης που να είναι σύμφωνη με τις πανανθρώπινες αξίες και στόχους.
Παρελθούσα ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου απετέλεσε ο τομέας των Γλωσσών Προγραμματισμού και Ολοκληρωμένων Περιβαλλόντων Ανάπτυξης (Integrated Development Environments) διεπαφών χρήστη, με έμφαση στον ενδελεχή σχεδιασμό και στην ανάπτυξη νέων γλωσσών προγραμματισμού.
Πέρα από δραστηριότητες βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, το Εργαστήριο επιδιώκει διαχρονικά την άμεση διασύνδεσή του με την κοινωνία, τη σύναψη (στρατηγικών) συνεργασιών με σημαντικούς εταίρους της βιομηχανίας και την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς επιχειρήσεις ΤΠΕ. Παράλληλα, σημαντική δραστηριότητά του αποτελεί η διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας που διεξάγει, μέσω της ανάπτυξης πρωτότυπων διαδραστικών συστημάτων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό, με στόχο την πληροφόρηση, εκπαίδευση, επιμόρφωση και ψυχαγωγία. Τα συστήματα αυτά διατίθενται, σε μικρή κλίμακα, απευθείας σε τελικούς χρήστες.
Τα αποτελέσματα της εφαρμοσμένης έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης του Εργαστηρίου έχουν λάβει πλήθος βραβείων και διακρίσεων σε διεθνή συνέδρια και εκθέσεις τεχνολογίας και καινοτομίας, η δε αξιοποίησή τους πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα με παροχή αδειών χρήσης, σε αποκλειστική ή μη-αποκλειστική βάση.
Κατά το έτος 2023, σαράντα έτη μετά από την ίδρυση του Ερευνητικού Κέντρου Κρήτης (ΕΚΕΚ) - που το 1987 μετεξελίχθηκε σε ΙΤΕ, και τριάντα πέντε έτη μετά από την ίδρυση του Εργαστηρίου, οι τρέχουσες ερευνητικές του κατευθύνσεις άπτονται των ακόλουθων τομέων:
- Ψηφιακή προσβασιμότητα (Digital Accessibility), Σχεδίαση για Όλους (Design for All) και Καθολική Πρόσβαση (Universal Access)
- Σχεδίαση Εμπειρίας Χρήσης (User Experience - UX)
- Σχεδίαση Ευφυών Περιβαλλόντων
- Ανθρωποκεντρική Σχεδίαση εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης (User Centered AI)
- Εκτεταμένη Πραγματικότητα (Extended Reality – XR) και Γραφικά Υπολογιστή
- Εφαρμοσμένη Έρευνα, Παραγωγικές Δραστηριότητες και Διασύνδεση με την κοινωνία και τη βιομηχανία
Το αναγνωρισμένο κύρος του Εργαστηρίου, αποτυπώνεται και στη συμμετοχή του σε πληθώρα εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών έργων, καθώς και στη σύμπραξή του με ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς και με τη βιομηχανία μέσω διμερών ή πολυμερών συνεργασιών ή κοινοπραξιών. Αποτυπώνεται επίσης στη συνεργασία του με Δημόσιους Οργανισμούς, Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Υπουργεία. Στο πλαίσιο αυτών των συνεργασιών, το Εργαστήριο αναλαμβάνει, κατά περίπτωση, τη σχεδίαση, την υλοποίηση, τον συντονισμό, την τεχνική διαχείριση, τη διασφάλιση της ποιότητας, κλπ., των έργων στα οποία συμμετέχει.
