Πλειάδα καινοτόμων συστημάτων και νέων τεχνολογιών από το Ινστιτούτο Πληροφορικής και το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) χρησιμοποιήθηκαν στην πρόσφατη μεγάλης κλίμακας άσκηση EU POSEIDON 2011, με θέμα «Τσουνάμι μετά από Ισχυρό Σεισμό στην Μεσόγειο», που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 24-26 Οκτωβρίου στην Κρήτη. Όσον αφορά το Ινστιτούτο Πληροφορικής, στην άσκηση χρησιμοποιήθηκαν και αξιολογήθηκαν τα ακόλουθα συστήματα : (α) το σύστημα eTriage (ηλεκτρονική διαλογής) που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ Κρήτης και στο οποίο εκπαιδεύτηκαν 40 και πλέον διασώστες του ΕΚΑΒ απ’ όλη την Κρήτη, (β) το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης πληθυσμού και φορέων (μέσω αποστολής SMS με συνδέσμους σε χάρτες επικινδυνότητας) και (γ) γεωγραφικό πληροφοριακό σύστημα το οποίο εγκαταστάθηκε στο Περιφερειακό Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων και στα Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας σε Ηράκλειο και Χανιά και ήταν συνδεδεμένο με το πληροφοριακό σύστημα του ΕΚΑΒ, το Βενιζέλειο-Πανάνειο Γενικό Νοσοκομείο και τo σύστημα eTriage στο πεδίο επιχειρήσεων.

Οι έμπειροι διασώστες του ΕΚΑΒ-Κρήτης εντυπωσίασαν τους Παρατηρητές του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας με τη χρήση της πολλά υποσχόμενης τεχνολογίας eTriage. Μετά από μια πιθανή καταστροφή, λόγω της ύπαρξης μεγάλου αριθμού θυμάτων και αγνοουμένων, ο χρόνος στη διαλογή, δηλ. αξιολόγηση και εκτίμηση της κατάστασης των θυμάτων είναι ιδιαίτερα κρίσιμος (<30΄΄). Σε αυτό βοηθούν τα ηλεκτρονικά πρωτόκολλα διαλογής START για ενήλικες και JUMPSTART για παιδιά, που έχει μεταφέρει το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ στα έξυπνα τηλέφωνα, ipad ή tablet των διασωστών του ΕΚΑΒ, σε σύνδεση με το σύστημα του ΕΚΑΒ Κρήτης και το σύστημα γεω-απεικόνισης του ΙΤΕ.

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο σύστημα παίζει τόσο η αναγνώριση/ταυτοποίηση των θυμάτων, όσο και η ενημέρωση/επικύρωση της πληροφορίας σε όλο τον κύκλο διαχείρισης του επείγοντος, από το χώρο της καταστροφής, μέχρι το νοσοκομείο. Αυτό επιτυγχάνεται με τα χρωματικά κωδικοποιημένα βραχιολάκια διαλογής με μοναδικό κωδικό Query Response (QR) code, αναγνώσιμο από το έξυπνο τηλέφωνο (smartphone), ipad ή tablet του διασώστη. Επιπλέον, δίδεται η δυνατότητα ενημέρωσης της κατάστασης του θύματος και συμπλήρωσης ηλεκτρονικά της κάρτας παράδοσης-παραλαβής (διαλογή β’ φάσης) από το ιατρικό προσωπικό στην περιοχή περίθαλψης ή στο ασθενοφόρο και στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών. Παράλληλα, υπάρχει άμεση μεταφορά κάθε πληροφορίας στο Συντονιστικό Κέντρο του ΕΚΑΒ στο Νοσοκομείο, όπως και στο Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων Πολιτικής Προστασίας, τόσο για το συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων, όσο και για τη διαρκή αποτίμηση της καταστροφής. Το όλο σύστημα λειτουργεί με τη λογική της αυτόνομης περιοχής WiFi στο χώρο της καταστροφής, διασφαλίζοντας την επικοινωνία μεταξύ των ομάδων και υπηρεσιών που επιχειρούν και συνθέτοντας την ακριβή εικόνα στον χώρο της καταστροφής. Η επικοινωνία με το συντονιστικό κέντρο του ΕΚΑΒ μπορεί να γίνει με τις κατά περίπτωση δυνατότητες επικοινωνίας, μέσω δορυφορικού συστήματος, ή κινητού τηλεφώνου, ή και μέσω ασυρμάτου, κατά την περίοδο που οι διαδικτυακές επικοινωνίες δεν επαρκούν. Με την επάνοδο των διαδικτυακών επικοινωνιών τα συστήματα συγχρονίζονται μεταξύ τους, προσδίδοντας στο eTriage αυτονομία, ευρρωστία και ανθεκτικότητα, χαρακτηριστικά ιδιαίτερα κρίσιμα στη διαχείριση κρίσεων.

Η αποστολή μηνυμάτων SMS για την άμεση και έγκαιρη προειδοποίηση των αρμόδιων φορέων και του πληθυσμού είχε δοκιμαστεί σε μικρότερη κλίμακα στη διάρκεια των προασκήσεων, αναδεικνύοντας, τόσο την χρησιμότητα της υπηρεσίας, όσο και την επιτακτική ανάγκη σχεδιασμού και εκπαίδευσης μέσω ασκήσεων ετοιμότητας. Στην άσκηση πεδίου ΕU POSEIDON2011 με την ενημέρωση πιθανότητας εκδήλωσης τσουνάμι δόθηκε εντολή από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης, κ. Καρούζο να αποσταλούν μηνύματα στους αρμόδιους φορείς και στον πληθυσμό. Συνολικά, στάλθηκαν στους ασκούμενους περισσότερα από 250 μηνύματα στα αγγλικά και ελληνικά, που είχαν προετοιμαστεί σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Τα μηνύματα περιλάμβαναν μήνυμα προειδοποίησης και πληροφορίες για τον τόπο και χρόνο εκδήλωσης τσουνάμι, μαζί με σύνδεσμο (URL) σε χάρτη επικινδυνότητας που έχει δημιουργηθεί από το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ. Για την επίτευξη διαλειτουργικότητας με ανάλογα διεθνή συστήματα, η σχετική πληροφορία μορφοποιήθηκε σύμφωνα με το διεθνές πρωτόκολλο συναγερμών (Common Alert Protocol) για τσουνάμι.

Στα κέντρα διαχείρισης κρίσεων, οθόνες πρόβαλαν συνεχή ενημέρωση για τα συμβάντα της άσκησης και το χρονικό της άσκησης και «βοήθησαν σημαντικά στη έγκαιρη λήψη αποφάσεων» δήλωσε ο κ. Κουφάκης, εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη Κρήτης, που συμμετείχε στο τραπέζι λήψης αποφάσεων. Χάρτες έδιναν τη δυνατότητα με ένα πάτημα να φαίνονται τα στοιχεία κάθε συμβάντος στον χάρτη της Κρήτης, συμβάλλοντας άμεσα στην εκτίμηση της κατάστασης και το συντονισμό των επιχειρήσεων. Παράλληλα, εμφανιζότανε ο αριθμός θυμάτων ανάλογα με τη βαρύτητά τους σε κάθε περιοχή. Το χρονικό της άσκησης και η πληροφορία για τα συμβάντα ήταν διαθέσιμα σε πραγματικό χρόνο σε πιστοποιημένους ελεγκτές και παρατηρητές της άσκησης, μέσω ειδικού λογαριασμού στο Twitter. Το σύστημα αυτό δοκιμάστηκε με επιτυχία στο πλαίσιο ασκήσεων και από την Πολιτική Άμυνα Κύπρου, ενώ και άλλες περιφέρειες της Ελλάδος έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να το προμηθευτούν. Πρόκειται για ένα σύστημα καταχώρησης πληροφοριών, το οποίο χρησιμοποιεί Google Maps για την απεικόνιση των δεδομένων, σχετικά με επεισόδια καταστροφής, περιστατικά που χρήζουν αντιμετώπιση (ανάγκες σε πόρους, υλικά, θύματα, κλπ), αλλά και χρήσιμες πληροφορίες, όπως τα σημεία συγκέντρωσης και οι διαθέσιμες υποδομές. Το όλο σύστημα υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, στο πλαίσιο του έργου POSEIDON με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Ελπίζουμε, οι καινοτόμες υπηρεσίες και νέες τεχνολογίες του ΙΤΕ να ενταχθούν στην πολιτική προστασία και να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται από τους Δήμους, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, την Περιφέρεια Κρήτης, αλλά και το ΕΚΑΒ μόνο στο πλαίσιο ασκήσεων αυξάνοντας την ετοιμότητα της κοινωνίας μας – απευχόμαστε πραγματικό γεγονός», ανέφερε η κα Χρονάκη υπεύθυνη του έργου POSEIDON στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ.

Εικόνα 1: Εφαρμογή πρωτοκόλλου διαλογής START στην EU POSEIDON 2011 στο οποίο έγινε ιδιαίτερα θετική αναφορά από τους ευρωπαίους παρατηρητές.
Εικόνα 2:
Σύστημα επισκόπησης του χώρου καταστροφής το τοπικό συντονιστικό όργανο, το οποίο είναι σε επικοινωνία με το Συντονιστικό Κέντρο του ΕΚΑΒ

Εικόνα 3:
Το σύστημα γεω-απεικόνισης του ΙΤΕ συνδεδεμένο με τον χώρο της καταστροφής και το σύστημα του ΕΚΑΒ φαίνεται πίσω από το τραπέζι αποφάσεων στο Κέντρο διαχείρισης κρίσεων

Εικόνα 4: Σύστημα γεω-εντοπισμού του ΙΤΕ παρουσιάζει συνοπτικά, τη περιοχή που πλήττεται από του τσουνάμι (κόκκινη γραμμή στο χάρτη), τα σημεία συγκέντρωσης, καθώς και την συνολική εικόνα των θυμάτων και των δυνάμεων που επιχειρούν σε συγκεκριμένο σημείο
Εικόνα 6: Το αμφιθέατρο του ΙΤΕ κατά την άσκηση POSEIDON